O ile opisane wyżej cele są niejako wpisane w charakter zamówień, jasne jest bowiem, że zamówienia służą do nabywania dóbr, powinny być skuteczne, a więc transakcja winna zostać zawarta na obiektywnie najkorzystniejszych warunkach, natomiast wszelkie formy dysponowania środkami publicznymi powinny się odbywać w świetle zasady uczciwości i rzetelności, to jednak podkreśla się również znaczenie zamówień jako instrumentu oddziaływania państwa na procesy gospodarcze i społeczne. Zamówienia są traktowane jako środek interwencjonizmu państwowego. Zjawisko instrumentalizacji występuje powszechnie i o ile sprzyja ono realizacji celów założonych przez dane państwo, to często kłóci się z założeniami ponadnarodowych systemów zamówień, które mają na celu realizację zasady równości, a ta często doznaje ograniczeń właśnie ze względu na instrumentalne użycie zamówień.

Posługując się systemem zamówień publicznych państwa dążą do osiągnięcia wybranych celów ekonomicznych lub też pozaekonomicznych. Chociaż często trudno jest dokonać jasnego rozdziału pomiędzy tym, czy dane zadanie ma charakter jedynie ekonomiczny czy też wiąże się z osiąganiem innych celów społecznych. Możliwość dosyć skutecznej realizacji zadań o charakterze ekonomicznym wynika z tego, że rozmiary rynku zamówień publicznych umożliwiają realny wpływ na procesy gospodarcze zachodzące w ekonomii danego kraju. Większość państw stara się promować ogólną politykę nabywania towarów i usług pochodzenia krajowego, jednak niektóre z nich przyjmują sobie za cel wprowadzanie w życie bardziej szczegółowych polityk, takich jak wspomaganie rozwoju nowych gałęzi gospodarki, rozwój technologii czy pomoc dla regionów mniej rozwiniętych.