Są to, po pierwsze różnica w cenach tych samych towarów czy usług, a po drugie dostęp do odpowiednich rynków. Dlatego też unormowania o charakterze ponadnarodowym, mające na celu utworzenie unii celnej czy strefy wolnego handlu – dotyczy to również integracji państw europejskich – zmierzają do ograniczenia i znoszenia barier w handlu oraz zbliżanie krajowych rynków w celu stworzenia większego stopnia konkurencyjności zarówno na rynkach prywatnych, jak i publicznych. Konkurencja na rynkach publicznych będzie z korzyścią dla interesu publicznego, skoro obniżą się ceny nabywanych towarów czy usłuug, co spowoduje znaczne oszczędności.

Teoretycznie rynki publiczne również mogą charakteryzować się różnymi stanami począwszy od doskonałej konkurencji, a skończywszy na monopolu. Zależeć to wszystko będzie od liczby zamawiających określone towary czy usługi przy uwzględnieniu czynnika przestrzeni, wymogów transportu itp., liczby potencjalnych dostawców i usługodawców, stopnia znajomości rynku przez jego uczestników, istnienia dóbr o charakterze substytucyjnym oraz otwartości rynków. W praktyce mamy najczęściej do czynienia oczywiście ze stanami pośrednimi lub często z monopolem zakupu. Zaznaczyć jednak należy, iż istnieje silne powiązanie rynków kapi-tałowych, dóbr, usług i rynku pracy. Ponadto sytuacja na poszczególnych rynkach ulega ciągłym przeobrażeniom.

Powstanie monopolu na rynku zamówień publicznych jest możliwe poprzez stwarzanie sztucznych barier dostępu dla wejścia na rynek potencjalnych konkurentów. Takie bariery mogą być wynikiem nieuczciwych porozumień pomiędzy zamawiającymi a dostawcami czy usługodawcami.