W Europie mamy do czynienia z różnymi rozwiązaniami normatywnymi i odmiennymi poglądami doktryny w odniesieniu do kwestii dopuszczenia także władzy publicznej (państwa, a w szczególno-

ści samorządu terytorialnego oraz podległych mu jednostek organizacyjnych i innych osób prawa publicznego) do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Nawet jeżeli jednak władzy publicznej zezwala się na bezpośrednie uczestnictwo w działalności gospodarczej – co jest regułą – najczęściej jednak odmawia się przedsiębiorstwom publicznym możliwości powoływania się na wolność gospodarczą dla ochrony ich interesów. Przykładowo w prawie szwajcarskim osoby prawne prawa publicznego nie mogą się powoływać na gwarantowaną przez Konstytucję wolność handlu i przemysłu. Natomiast niemiecka nauka prawa dopusz-cza zasadniczo (choć jako „wyjątkową”) bezpośrednią działalność gospodarczą państwa w dziedzinach, których funkcjonowanie jest dla państwa lub społeczeństwa konieczne, ale które nie są przedmiotem zainteresowania przedsiębiorstw sektora prywatnego. Jednak działalność podejmowana wyłącznie w celach zarobkowych może być prowadzona tylko wtedy, gdy ustawa zasadnicza wyraźnie to dopuszcza.

Na koniec można wspomnieć, iż, jak twierdzą niektórzy autorzy, najciekawszą formą (z punktu widzenia prawa) są zamówienia o charakterze dyskryminującym, mamy wtedy bowiem do czynienia z wzajemnymi relacjami występującymi pomiędzy regułami rządzącymi instytucją zamówień a koniecznością zastosowania jej w celu osiągania wyznaczonych celów. Tak często będziemy mieli do czynienia z instrumentalizacją zamówień publicznych z powodu wielu różnych przyczyn. Sprzyja temu brak przejrzystości – decyzje o zamówieniach łatwo można podjąć, zmienić czy uchylić. Ponadto taka forma wspomagania krajowej gospodarki jest tańsza i łatwiejsza do monitorowania niż przykładowo bezpośrednie subsydiowanie.