Na przykładzie zwłaszcza polityki ochrony środowiska wyraźnie widać, iż problematyka instrumentalizacji zamówień publicznych, a zwłaszcza ich dopuszczalności ulega ciągłym zmianom. Nie można więc w chwili obecnej jasno stwierdzić, że o ile w systemach krajowych zamówień publicznych pewne działania o charakterze instrumentalnym są dopuszczalne, to w przypadku unormowań ponadnarodowych stoją one w sprzeczności z ich celem i tą funkcją zasady równości, która zmierza do otwierania poszczególnych rynków krajowych. Tak nie jest, co widać na przykładzie postanowień Porozumienia w sprawie Zamówień Rządowych oraz poglądów przedstawianych w piśmiennictwie i koncepcji Komisji Wspólnot Europejskich wyrażonych w Zielonej Księdze. Dlatego też zdaniem autorki konieczne było podsumowanie wszystkich informacji dotyczących tej problematyki i przedstawienie zmian, jakie zachodzą w poglądach na kwestie dopuszczalności instrumentalizacji i jej zakresu. Istnieją bowiem jeszcze i takie protekcjonistyczne działania państw, które nigdy nie zostaną zaakceptowane przez regulacje ponadnarodowe (dotyczy to zwłaszcza preferencji krajowych), jako stojące w jawnej sprzeczności z zasadą równego traktowania. Jak z analizy problematyki dopuszczalności instrumentalnego stosowania zamówień (w szerokim znaczeniu tego pojęcia) wynika, działania zamawiających zmierzające do osiągania określonych zadań w drodze planowanego udzielania zamówień publicznych w zasadzie będą o tyle zgodne z prawem wspólnotowym, o ile nie naruszą one zasady równego traktowania. Mimo kilku orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości w tej sprawie pozostaje ona otwarta – również z uwagi na niestałość linii orzeczniczej oraz na odmienne interpretacje dokonywane zarówno przez Komisję Wspólnot Europejskich, jak i naukę.