Aspekty społeczne w kryteriach oceny oferentów i kryteriach oceny ofert

Często zdarza się – i to w przypadku większości państw – że zasada równego traktowania albo nie jest w praktyce efektywnie realizowana, albo też nie ma dla niej odpowiednich gwarancji w poszczególnych przepisach regulujących rynek zamówień publicznych, albo też nawet są unormowania pozostające z nią w jawnej sprzeczności. Wiąże się to najczęściej ze zjawiskiem instrumentalizacji zamówień publicznych i przeznaczaniem środków budżetowych na realizację określonych celów społecznych, politycznych lub ekonomicznych właśnie przy zastosowaniu tej instytucji. W takich wypadkach nie funkcjonuje również zasada efektywnego wydatkowania pieniędzy publicznych w rozumieniu modelowym – to znaczy jako proces takiego dysponowania środkami publicznymi, który w danym momencie, przy uwzględnieniu panujących warunków na określonym rynku, zapewnia nabycie konkretnych towarów, usług lub wykonanie robót budowlanych na najkorzystniejszych warunkach (otrzymanie dobra, którego wartość obiektywnie równa jest zapłaconej cenie). Instrumentalizacja systemów zamówień publicznych nie oznacza bowiem, iż w każdym przypadku takiego ich zastosowania wydane środki nie przyniosą wymiernych korzyści w dalszej perspektywie. W momencie jednak instrumentalnego udzielenia zamówienia otrzymane dobro zazwy-czaj można byłoby nabyć po niższej cenie. Państwo jednak ma do spełnienia wiele różnych funkcji o charakterze publicznym – i to ono decyduje, czy korzystniejsze jest nabycie danych dóbr w warunkach konkurencji czy też przykładowo wspomaganie regionów zacofanych gospodarczo lub z dużym odsetkiem bezrobotnych, tak by poprzez udzielenie zamówienia dać im pracę i w przyszłości ograniczyć potrzebę dotacji socjalnych dla takich grup społecznych.