W praktyce gospodarczej w Polsce, najczęstszymi formami spółek celowych, występującymi w „project fmance”, są spółki kapitałowe. W rozumieniu kodeksu spółek handlowych, spółkami kapitałowymi są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna są w realiach polskich relatywnie dobrze znanymi formami prowadzenia działalności gospodarczej. W spółkach kapitałowych istotna jest gotowość wspólników do współpracy, wspólne dążenie do wytyczonego celu i brak odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Nowością w stosunku do dawniej obowiązujących przepisów kodeksu handlowego jest rozstrzygnięcie w nowym kodeksie spółek handlowych wielu kwestii związanych z uruchamianiem wspólnego przedsięwzięcia. Fakt ten ma znaczenie w kontekście zawiązywania spółek celowych w „project finance”. Kodeks spółek handlowych uprościł też zasady łączenia spółek, dopuszczając możliwość łączenia się różnych rodzajów spółek. Dodatkowo kodeks spółek handlowych rozszerzył możliwość tworzenia spółek celowych, wprowadzając instytucje podziału spółek. Spółkę celową można zatem utworzyć na podstawie kodeksu spółek handlowych poprzez podział spółki macierzystej.

W doktrynie dyskutowana jest kwestia istnienia i możliwości stosowania tzw. warunków dodatkowych, niezawartych wprost w przepisach dyrektyw. Spór został wywołany na tle wcześniej wspomnianego orzeczenia Beentjes. W sprawie tej Trybunał Spra-wiedliwości musiał udzielić odpowiedzi na pytanie, czy lista kryteriów kwalifikacji przedsiębiorców zawarta w dyrektywach jest zamknięta czy też możliwe jest wykluczenie danego uczestnika z postępowania na podstawie innego kryterium przedstawionego przez zamawiającego – w omawianej sprawie był to wymóg zobowiązania się przez przedsiębiorcę, iż zatrudni on osoby bezrobotne zamieszkujące tereny dotknięte bezrobociem strukturalnym. Trybunał orzekł, iż zamawiający jest uprawniony do wprowadzenia dodatkowego warunku – od którego uzależniony jest udział w danym postępowaniu – niewymienionego w dyrektywach. Tym samym potwierdził, że lista nie ma charakteru zamkniętego. Wprowadze-nie jednak dodatkowego kryterium jest wtedy dopuszczalne, gdy nie wywiera ono skutku pośredniej lub bezpośredniej dyskryminacji i nie jest sprzeczne z całym systemem prawa wspólnotowego, a zwłaszcza z zasadami rządzącymi wspólnym rynkiem oraz z zasadą równego traktowania. Takie dodatkowe wymogi musiałyby być również opublikowane w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania lub podane do wiadomości przy zaproszeniu do składania ofert.

Poruszając zagadnienie kwalifikacji należałoby wspomnieć kilka słów o regulacjach zawartych w GPA, które również kładą nacisk na zachowanie zasady niedyskryminacji na tym etapie postępowania. Realizacja tej reguły ma być zapewniona podobnie jak w przypadku prawa wspólnotowego miedzy innymi poprzez nałożenie na zamawiających obowiązku uprzedniej publikacji kryteriów kwalifikacji. Podanie do wiadomości wszystkim potencjalnym oferentom wymogów, których spełnienie gwarantuje udział w postępowaniu służy ograniczeniu zamawiających w uprawnieniu do dowolnego wyłączania z kręgu uczestników wybranych firm na korzyść innych przy naruszeniu zasady równości i uczciwej konkurencji. Pod rządami GPA warunki udziału w przetargu powinny być ograniczone jedynie do tych, które są istotne dla oceny, czy dani przedsiębiorcy są w stanie prawidłowo zrealizować zamówienie będące przedmiotem postępowania. Zgodnie z zasadą równego traktowania stawiane wymogi muszą być takie same dla wszystkich zainteresowanych firm, a terminy przewidziane dla przedstawienia żądanych dokumentów nie mogą dyskryminować przedsiębiorców pochodzących z innych państw niż zamawiający.

Po dokładnym określeniu charakteru umów, których przedmiotem są zamówienia i sprecyzowaniu, co należy rozumieć pod pojęciem dostaw, usług i robót budowlanych w rozumieniu prawa zamówień publicznych oraz po określeniu wyjątków od zastosowania reguł zawartych w stosownych dyrektywach należałoby na koniec podać wyliczenie progów dla poszczególnych dyrektyw.

Zgodnie z pierwotnym brzmieniem dyrektyw wysokość progów określono w następujący sposób:

Przy zakreślaniu zakresu przedmiotowego uregulowań wspólnotowych dotyczących zamówień publicznych należy zwrócić uwagę na odmienne rozstrzygnięcia zawarte w dyrektywie sektorowej 93/38 i związane z jej szczególnym charakterem. W przypadku zamówień udzielanych pod rządami dyrektywy sektorowej 93/38 art. 6 ust. 1 wyłącza z zakresu zastosowania tejże dyrektywy

Sam pomysł projektu to jeszcze nie wszystko. Do realizacji projektu inwestycyjnego w obszarze nieruchomości niezbędne jest stworzenie spółki celowej – podstawowego wyróżnika „project finance” od tradycyjnego finansowania opartego na bilansie („corporate financing”). Alternatywną formą do tworzenia spółki celowej jest tworzenie konsorcjum. Konsorcjum pozwala na koordynację działań stron zaangażowanych w realizację projektu inwestycyjnego. Zaangażowane strony zachowują jednocześnie pełną niezależności i nie powołują nowego bytu prawnego i nie tworzą łącznej współwłasności majątku. Ta cecha odróżnia się od spółki cywilnej i od spółki cichej, nie mówiąc o innych formach prawnych spółki celowej. Na plan wysuwa się tu współdziałanie konsorcjantów. Konsorcjum nakiero-wane jest na realizację wytyczonego celu – doprowadzenie projektu inwestycyjnego do szczęśliwego końca. Konsorcjum w odróżnieniu od spółek celowych charakteryzuje się elastycznością dotyczą zmian w składzie uczestników.59

Ocena zdolności do wykonania zamówienia opiera się na badaniu wiarygodności oferentów, stanu finansowego ich przedsiębiorstw, potencjału technicznego, ich umiejętności oraz ewentualnie innych dodatkowych przesłanek. Kryteria kwalifikacji muszą mieć charakter obiektywnych, gwarantujących zachowanie zasady równego traktowania i zasady uczciwej konkurencji. Dodatkowo kryteria wyboru wykonawców, usługodawców lub dostawców podzielić można na dwie grupy:

też na wpływ sponsorów na zarządzanie spółką oraz na kwestie kontroli wspólni-ków/udziałowców nad bieżącym funkcjonowaniem spółki oraz kwestie reprezentacji.

Dostosowanie formuły prawnej spółki celowej do specyfiki projektu wiąże się zarówno z odpowiednimi uregulowaniami kodeksu spółek handlowych, jak i z zapisami w wewnętrznych dokumentach spółki. Te dokumenty i oświadczenia to porozumienia wspólników, statut/umowa spółki, regulaminy zarządu i rady nadzorczej. Część z tych dokumentów zostanie omówiona w dalszej części pracy. Spółka celowa jest bez wątpienia przedsiębiorcą. Według polskiego prawa, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego (jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo- -akcyjna), która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i prowadzi działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej, ale sama spółka cywilna nie ma statusu przedsiębiorcy. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i ewentualnym uzyskaniu koncesji i zezwolenia. Powinien wykonywać działalność na zasadach:

– zagadnienia ogólne

Podsumowaniem przeprowadzonych analiz jest jak wskazano wcześniej „feasi- bility study” projektu inwestycyjnego, zwane również studium wykonalności projektu inwestycyjnego. Dokument ten jest wymagany z uwagi na następujące cechy charakterystyczne projektu inwestycyjnego:

– długi okres realizacji,

– znaczne nakłady inwestycyjne,

W przypadku dysponowania własnymi ekspertami, posiadającymi doświadczenie w realizacji danego typu projektu inwestycyjnego, jak również szczupłości środków finansowych, studia wykonalności projektu mogą być przygotowane przez zespół projektowy, rekrutujący się z pracowników danego podmiotu – spółki celowej. Tak zazwyczaj dzieje się w przypadku prostych projektów. W przypadku bardziej skomplikowanych zagadnień studium wykonalności winno być opracowane przez specjalistyczny, interdyscyplinarny zespół ekspertów, szczególnie w przypadku dużych projektów inwestycyjnych. Zespół ten winien składać się z ekspertów posiadających różnorodne specjalizacje i doświadczenia, które odpowiadają poszczególnym częściom studium. Szczególnie cenni są w takiej sytuacji eksperci, którzy w swej praktyce zawodowej uczestniczyli w różnych fazach podobnych projektów i doświadczyli w nich problemów, jakie mogą też pojawić się w rozważanym projekcie. Są to zatem sytuacje, gdy niezbędni są ludzie po „przejściach”, czyli doświadczeni życiowo, mający i sukcesy i porażki. Taka wiedza jest bowiem bezcenna.

Jak wiadomo zamówienia są przedmiotem umów o charakterze obligacyjnym. Powstają więc problemy ze ścisłym zdefiniowaniem treści i charakteru takich kontraktów. Pewne niejasności mogą mieć miejsce w przypadku konieczności odpowiedzenia sobie na pytanie, czy zamówienia mogą być również udzielane w ramach ogólniejszych umów zawieranych pomiędzy zamawiającym a wybranym kontrahentem. Takimi porozumieniami ramowymi w rozumieniu prawa zamówień publicznych są pewne dość ogólne porozumienia zawarte pomiędzy zamawiającym i dostawcą, a dotyczące ich współpracy w zakresie dostarczania towarów lub usług. W zależności od stopnia związania możemy je podzielić na dwie grupy:232

Spółki cywilne w „project finance” funkcjonowały w przemyśle stoczniowym. Były powołane do realizacji kontraktów z armatorami. Spółka cywilna nie jest więc jako forma prawna czymś obcym w „project finance”. Spółka cywilna powstaje w momencie, gdy co najmniej dwóch wspólników zawrze umowę, w której zobowiązują się oni dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładów do spółki. Spółka cywilna może zaciągać zobowiązania i nabywać wierzytelności oraz sprzedawać towary i usługi. Majątek, którym dysponuje spółka cywilna, stanowi współwłasność łączną wszystkich wspólników. Żaden ze wspólników nie może samodzielnie rozporządzać udziałem w tym majątku, ani domagać się podziału majątku tak długo, jak istnieje spółka. Wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania, które zaciąga spółka cywilna. Wierzyciel spółki może według swego uznania żądać spełnienia całości lub części świadczenia od wszystkich wspólników, lub od każdego z nich z osobna. Każdy ze wspólników odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki cywilnej, które powstały w trakcie jego członkostwa w spółce.

– samoistny (poręczenie obowiązuje nawet wówczas, gdy zobowiązanie, za które się poręcza, straciło ważność z jakiejkolwiek przyczyny wyjątkiem jest wada formalna weksla)

– poręczyciel odpowiada w równym stopniu z dłużnikiem wekslowym

– solidarny (poręczyciel ponosi odpowiedzialność za zapłatę weksla solidarnie z innymi dłużnikami wekslowymi).

W celu efektywnej realizacji zasady równego traktowania oferentów oraz otwierania rynków zamówień w poszczególnych państwach opis przedmiotu zamówienia powinien być formułowany w sposób obiektywny, za pomocą takich określeń o charakterze technicznym, które nie będą barierą zwłaszcza dla przedsiębiorców zagranicznych. Zabronione jest umieszczanie w specyfikacjach istotnych warunków zamówień określeń odnoszących się do konkretnych produktów czy usług danych producentów, dostawców czy usługodawców. Chodzi tutaj zwłaszcza o zakaz wskazywania marek, znaków towarowych, patentów czy firm. Odwołanie się do takich indywidualnych oznaczeń jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy opisanie przedmiotu zamówienia za pomocą obiektywnych, dostatecznie dokładnych i powszechnie zrozumiałych określeń nie jest możliwe. Podanie nazw konkretnych produktów lub firm nie będzie stało w sprzeczności z zasadą równego traktowania wszystkich przedsiębiorców jedynie wtedy, gdy określenia te będą podane jako przykładowe, połączone ze zwrotem „lub inne produkty (usługi) równoważne”.

W realiach polskich podstawy amortyzacji środków trwałych są definiowane w ustawie o podatku dochodowych od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 ze zm.). Odpowiednie wytyczne znajdują się w art. 15

i 16 wspomnianej ustawy. Artykuły te stanowią, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych. Decydujące są tu: dopuszczalny okres amortyzacji